لکه ها ی خورشیدی ، مناطق تیره رنگی بر روی فام سپهر هستند ، که دمایشان از دمای مناطق اطرافشان کمتر است . میدان مغناطیسی در این مناطق بسیار قوی است و مانع از جریان همرفت مواد از زیر سطح ستاره و موجب سردتر شدن لکه ها می شود . دمای لکه ها ی خورشیدی بین 4000 تا 4500 کلوین و دمای سطح خورشید ، 5700 کلوین است . به همین دلیل آنها تیره تر از سطح خورشید به نظر می رسند .
لکه ها یا کلف های خورشیدی در سال 1610 میلادی توسط گالیله کشف شدند ، آنها در واقع نواحی بر سطح مرئی خورشید هستند ، مرکب از گازهایی سردتر از گازهای پیرامونشان .
بیشتر لکه ها از دو قسمت تشکیل شده اند ، که از لحاظ تیرگی با هم خیلی تفاوت دارند . قسمت داخلی که آن را سایه ( umbra ) می نامند ، تیره تر است و آن را ناحیه ی نیمه تاریکی به نام نیم سایه ( penumbra) در بر می گیرد که قطر آن در حدود 5/2 برابر قطر سایه است و حدود %80 از مساحت لکه را به خود اختصاص می دهد .
به نظر می رسد قسمت نیم سایه از یک سری رشته های تاریک و روشن که به صورت شعاع هایی از بخش سایه شروع و به لبه های لکه ختم می شود ، تشکیل می شود .
تاثیر اختلاف دما ، میان سطح خورشید و بخش های مختلف لکه ، موجب می شود تا درخشندگی بخش سایه ، در حدود %70 درخشندگی سطح خورشید را داشته باشد .
لکه ها ی خورشیدی ، در اندازه های گوناگون و اغلب به صورت دسته جمعی ، ظاهر می شوند . بزرگی آنها از 3000 کیلومتر تا 30000 کیلومتر متغیر است ، گاه پهنه ای به بزرگی 10 کیلومتر مربع را به خود اختصاص می دهند و گاه گروهی از لکه ها ی خورشیدی که در محلی جمع شده اند ، پهنه ای به درازای بیش از 10000 کیلومتر را اشغال می کنند . بزرگترین لکه ی شناخته شده ، که در فروردین 1326 ( آوریل 1947) دیده شد ، مساحتی بیش از 30 برابر سطح زمین داشت . ولی اغلب تعداد این لکه های غول پیکر بسیار کم است .
بیش از %50 لکه ها ی خورشیدی ، عمری کمتر از 4 روز دارند . اما گهگاه لکه هایی دیده می شوند که بیش از 100 روز دوام می آورند .
هرلکه در مرحله ی اول به صورت یک منفذ کوچک دیده می شود که تقریباً 2000 کیلومتر قطر آن است . این منفذ ها بزرگتر شده و به سرعت به لکه هایی تبدیل می شوند که معمولاً در ظرف 1 روز از بین می روند . ولی لکه های بزرگی که گاه مساحتی چند برابر زمین دارند ، عمر زیادی دارند .
هر لکه مرکز یک میدان مغناطیسی است و شدت این میدان با اندازه ی لکه تغییر می کند . قطبیت برخی لکه ها ، شمال گرا ( یا مثبت ) و لکه های دیگر قطبیت مخالف دارند .
نخستین قرینه بر قریب الوقوع بودن تشکیل یک لکه در یک ناحیه ی خاص ، این است که شدت میدان مغناطیسی در آن ناحیه ، چند هزار بار افزایش می یابد . همچنین با بزرگتر شدن لکه ، بر شدت میدان مغناطیسی آن افزوده می شود . این میدان چندین روز و یا هفته ها و ماه ها پس از محو شدن لکه بر جای می ماند .
تا آنجا که می دانیم لکه ی خورشیدی به گردابی می ماند که حرکت آن در نیمکره ی شمالی خورشید ، بر خلاف جهت عقربه های ساعت و در نیمکره ی جنوبی در جهت عقربه های ساعت است .
در قاعده ی گرداب ، گاز به بیرون جریان دارد و در سطوح بالایی به داخل می ریزد . ارتفاع این گرداب ممکن است 150 کیلومتر باشد و به احتمال زیاد ، آثار مغناطیسی نیروی محرک اصلی گازها هستند .
لکه های خورشیدی
علت سردی لکه ها
بعضی از دانشمندان بر این باورند که میدان مغناطیسی بسیار عظیم لکه ، به آن امکان می دهد که با وجود در محاصره بودن آن با پلاسمای داغ متلاطم ، دست نخورده باقی بماند . میدان مغناطیسی بزرگ لکه در قسمت سایه ، سبب می شود که گرمایی که بر اثر همرفت از لایه های درونی خورشید ، به لایه های سطحی منتقل می شود ، به گاز های گرفتار شده در لکه منتقل نشود و این منطقه ، خنک تر از گازهای همسایه ی خود بماند .
نظریه ی دیگری در این زمینه می گوید که میدان مغناطیسی قوی قسمت سایه ، موجب افزایش جریان های گداخته ای می شود که 75 تا 80 درصد آن، به امواج هیدرو مغناطیسی دگرگون شده و به جای گداختن نور سپهر از آن عبور کرده و دمای جوّ بالای آن را فزونی بخشیده است .
علت تاریکی این لکه ها نیز ، چیزی جز تضاد درخشندگی میان لکه و سطح خورشید نیست . در حالی که میزان درخشندگی لکه ای به اندازه ی قطر زمین ، حداقل 50 بار از روشنایی کره ی ماه در حالت بدر بیشتر است .
تبادل
لینک هوشمند
آمار
وب سایت:
ماهواره‌های ناسا به تازگی گردبادی عظیم را بر روی سطح خورشید رصد کرده‌اند، گردبادی که به یکی از شگفتی‌های سامانه خورشیدی تبدیل شده و ابعادی برابر زمین دارد.
لکه های بزرگ و دوگانه خورشیدی که به تازگی بر چهره خورشید نقش بسته اند، آغازگر شعله های خورشیدی هستند که تا 48 ساعت آینده به سوی زمین روانه خواهند شد و می توانند منجر به اختلالاتی در روی زمین شوند.
کاوشگر کنجکاوی در مسیر سفرش به سوی مریخ یکی از مهلکترین توفانهای جهان را تجربه کرد و در معرض توفان خورشیدی عظیمی قرار گرفت.
نتایج بررسیهای دانشمندان آمریکایی نشان می دهد که حتی خشن ترین توفانهای خورشیدی نیز می توانند برای زمین بی ضرر باشند.
مجله نشنال جغرافی تصاویری را از منظومه خورشیدی منتشر کرد که از مونتاژ و کنار هم قرار دادن عکسهایی حاصل شده اند که کاوشگرهای ناسا تهیه کرده اند.
